Antik çağlardan bu yana şifa kaynağı; Lavanta

LAVANTA   (Lavandula angustifolia Miller L. ) 

Latince Lavare (yıkamak) gelen lavanta geçmişte Araplar, Yunanlılar ve Romalılar tarafından antiseptik özellikleri nedeni ile, banyolara eklenerek vücudun temizlenmesinde ve canlandırılmasında, bakteri öldürücü özelliği nedeni ile İran’da hasta odalarında dezenfekte amacıyla kullanılmaktaydı. Özellikle dikkat çekici kokusunun rahatlatıcı bir etkisi bulunmaktadır. (5)

Lavantanın antik çağlarda kullanıldığı bilinmektedir, araştırmalar antiseptik olarak kullandıklarını göstermektedir. Yakın tarihimize bakacak olursak, Birinci Dünya Savaşı esnasında yaralanan askerlerin yaraları hastabakıcılar tarafından lavanta suyuyla dezenfekte edilmekteydi.  En önemli iki özelliği karaciğer metabolizmasının sağlıklı çalışması üzerindeki olumlu etkisi, hepatit ve saç dökülmesine karşı kullanımıdır (1).

Lavandula angustifolia Miller türünün kurutulmuş çiçeği kullanılır. Çiçeklerin tamamen açılmadan önce (tomurcuk halinde toplanması gerekir. İdrar artırıcı, romatizma ağrılarını dinlendirici özelliklere sahiptir. Eczacılıkta bazı preparatlarda koku vermekte ve parfümeri sanayisinde kullanılır (2). Lavanta çiçeği derideki mantar enfeksiyonlarını tedavi eder. (Bu amaçla kullanımı şu şekildedir. 50 gr taze bitki 1 litre suya konur ve bir gece bekletilir, hastalıklı bölge yıkanır (3).) Araştırmalar lavantanın dıştan kullanımındaki olumlu etkisini ortaya koymaktadır. Ayrıca lavanta çok iyi bir rahatlatıcı, dinlendirici, güve kovucudur (4)

Lavanta yağı bileşiminde % 0,5-1 uçucu yağ taşımaktadır. Uçucu yağ dahilen günde 3-4 damla bir şeker parçası üzerine damlatılarak alınabilir (2).

Lavanta halk arasında ala hastalığı olarak bilinen vitiligo, sedef ve deride ileri yaşlarda oluşan yaşlılık lekelerine karşıda önleyici rol oynar. Saç dökülmesine karşıda çok etkilidir (1). Lavanta yağı ayrıca vücuttaki kötü kokuları giderir (5). Lavanta yağının merkezi sinir sistemini uyarıcı etkisi vardır. Uyku verici, yatıştırıcı, sakinleştirici ve stres kovucudur. Lavanta yağının bu özellikleri içerdiği yüksek orandaki linaloolden kaynaklanmaktadır. Lavanta yağının antiseptik (mikrop öldürücü) ve antibiyotik (bakteri öldürücü) etkileri de çok güçlüdür. (4)

Lavanta sivilce, sivilce ağrısı, yanık, sedef, bayanlarda vajinit mantar enfeksiyonuna iyi gelmektedir. (3)

Romatizma ve eklem problemleri için lavantanın ağrı kesici yönü kuvvetlidir. Lavanta kokusunun taşıdığı uçucu yağa bağlı olarak mesela diş gıcırdatması gibi problemlerde rahatlatıcı ve yatıştırıcı etkilerinin yanı sıra, virüs bakteri, fungus gibi mikroorganizmalara karşı etkili olduğu bilinmektedir. Bir çalışmada demans hastalarına lavanta koklatılması ile daha uzun süre uyutulabildiği tespit edilmiştir. Lavanta çiçeği veya lavanta yağı koklatılan kadınların alfa beyin dalgalarında artış ve beta beyin dalgalarında azalmaya bağlı olarak stresin hafiflediği belirlenmiştir.  Lavanta kokusunu üniversite öğrencilerine zihinsel matematik çözümü üzerine bir araştırma yapılmış lavanta koklatılan öğrencilerin sonuçta hesaplama hızı ve doğru hesaplama yüzdesi arttırdığı gözlenmiştir. (6)

KAYNAKLAR:

1. Saraçoğlu, İ.A., 2014a, Bitkisel Sağlık Rehberi, Saraçoğlu Yayınları, Maltepe- İstanbul, 376s.Baytop, T., 1999, Türkiye de Bitkiler ile Tedavi Nobel Tıp Yayınevi Çapa İstanbul 480s.
2. Miandji, A., 2012, Tıbbi Bitkiler Atlası, Bilgi Yayınevi, Yenişehir- Ankara, 344s.
3. Baydar, H.,2013, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi, Genişletilmiş 4. Baskı Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No 51, Isparta 303s.
4. Maranki, A.,Maranki E., 2008, Kozmik Bilim Işığında Şifalı Bitkiler, Mozaik Yayınları, İstanbul, 448s.
5. Saraçoğlu, E., M., Doğanın Şifalı Eli Doğan Kitapçılık AŞ. ISBN 975-293-326-2 2005 İSTANBUL 
6. Yeşilada, E., İyileştiren Bitkiler Hayy Kitap ISBN 978-605-43-25-98-6 2015 İSTANBUL 337